چه نوع ساز دهنی بخریم؟ – چه سازدهنی برای شروع خوبه؟ | راهنمای خرید سازدهنی

ارسال شده در تاریخ نوامبر 18, 2020 در راهنمای خرید, مقالات برگزیده | ۰ دیدگاه

ما در دیجی صدا همواره تلاش کرده ایم تا مطالب جامعی پیرامون آشنایی با انواع ساز و نحوه کار با آنها برای شما آماده کنیم. در این مطلب نیز قصد داریم نگاهی به انواع ساز دهنی های موجود، ویژگی‌های هرکدام و نحوه‌ی نواختن آنها بیندازیم. نکات و ترفندهای زیادی را در این مطلب خواهید دید که به شما کمک می‌کنند بیشترین بهره را از این ساز کوچک و انعطاف‌پذیر ببرید، نکاتی مثل بندینگ نت‌ها، ویبراتو، ترمولو و حتی تکنیک overblowing.

تاریخچه ساز دهنی

سازدهنی یک ساز زبانه آزاد است، یعنی زبانه‌ای که صدا را ایجاد می‌کند هنگام دمیدن یا کشیدن، آزادانه ارتعاش می‌کند. (منظور از کشیدن همان مکیدن هوا است، اما در ادامه خواهید دید که این واژه برای توصیف کاری که انجام می‌دهید، مناسب‌تر است.) در سایر سازهای زبانه‌ای مثل کلارینت یا ساکسوفون، زبانه در مقابل یک سطح ارتعاش می‌کند. ویژگی‌های منحصربه‌فرد سازدهنی حاصل این آزادی حرکت است.

یکی از قدیمی‌ترین سازهای زبانه آزاد «شنگ» نام دارد، وسیله‌ای از جنس چوب بامبو (خیزران) که بیش از 5000 سال قبل در چین نواخته می‌شد. نام آن به معنای صدای شگفت‌انگیز است و نمونه‌هایی از آن در چین و تایلند نواخته می‌شود. اما تا جایی که اطلاع داریم، تا پیش از قرن نوزدهم سازی که از اصول زبانه آزاد استفاده کند در اروپا ساخته نشده بود.

اختراع ساز دهنی به حداقل 9 نفر منتسب است. اعتقاد بر این است که کریستین فردریک اهل برلین اولین بار ایده‌ی آن را در سال 1821 مطرح کرد، اما اختراع آن غالباً به یک ساعت‌ساز جوان به نام کریستین بوشمن نسبت داده می‌شود. هرکسی که بود، ایده‌ی او به سرعت گسترش یافت و “Mundharmonika” یا سازهای دهانی در مراکز مختلف اروپایی ساخته شد. این سازهای اولیه تفاوت بسیار زیادی با سازدهنی‌های امروزی داشتند.

بین سال‌های 1845 تا 1865 ساز دهنی در چهار نوع مختلف استانداردسازی شد: مدل‌های اکتاو وینی و ترمولو، Knittlinger و ریشتر. در سال 1896 بذر موفقیت جهانی سازدهنی کاشته شد. ماتیاس هوهنر، که یک سازدهنی را از یکی از دوستان بوشمن خرید، مدل هوهنر مارین بند را ساخت، که یک سازدهنی دیاتونیک از نوع ریشتر بود. مارین بند به یکی از مهم‌ترین سازهای تاریخ موسیقی مدرن عامه‌پسند تبدیل شد.

برای مشاهده آخرین مدل های سازدهنی هوهنر پیشنهاد می کنیم از بخش محصولات این برند در فروشگاه دیجی صدا بازدید نمایید.

هوهنر تعدادی از مارین بندها را به آمریکا فرستاد، و در میان آهنگسازهای سبک کانتری در جنوب کشور محبوبیت یافت. در واقع، کارگران سیاه‌پوستی که تازه آزاد شده بودند به دنبال فرصت‌های موسیقیایی این ساز قابل حمل و کم‌هزینه می‌گشتند. آنها به سرعت قابلیت ساز را برای ایجاد صدای غم‌انگیز و سوزناک، و نواختن میکروتن‌هایی که بخشی از میراث موسیقیایی آفریقایی-آمریکایی بود، کشف کردند. همچنین برای فیدل‌ها و اسلاید گیتارها که پیش از آن برای ساخت موسیقی استفاده می‌شدند، همراه بسیار مناسبی بود.
تا دهه‌ی 1930، سازدهنی به عنوان یک ساز هنرمندانه در میان نوازندگان بلوز شناخته شد، و اولین ستاره‌ی واقعی ساز دهنی، جان لی (سانی بوی) ویلیامسون قطعات محبوبی را در شیکاگو می‌ساخت.

اختراع سازدهنی کروماتیک، سازدهنی را به دنیای جاز و حتی سالن‌های کنسرت ارکسترال وارد کرد. این ساز اجازه می‌داد تمام نت‌های میزان‌های کروماتیک بدون نیاز به بندینگ یا تغییر ساز نواخته شود، و لری ادلر به عنوان بهترین ارائه کننده‌های آن شناخته شد.
سپس در دهه‌ی 1960، صدای سازدهنی جان لنون در قطعات Love Me Do و Please Please Me باعث شهرت بیشتر گروه پاپ بیتلز شد، و در همان زمان صداهای غم‌انگیز ساز دهنی باب دیلن نیروی منحصر به فردی را به قطعاتی مثل Like A Rolling Stone و Just Like A Woman بخشید.

امروزه هنرمندانی همچون Rod Piazza و Kim Wilson همچنان در حال گسترش قابلیت‌های سازدهنی بلوز یا بلوز هارپ هستند، و هاوارد لِوی قابلیت‌های سازدهنی دیاتونیک ریشتر را با تکنیک overblowing فوق‌العاده‌ی خود به سطح جدیدی رسانده است. سازدهنی با تاریخچه‌ی بیش از 200 ساله‌ی خود یا اگر نوازنده‌ی شنگ باشید 5000 ساله همچنان آینده‌ی پرشوری در پیش خواهد داشت. به ویژه اگر شما شروع به نواختن آن کنید.

اگر قصد دارید نواختن سازدهنی را به صورت جدی دنبال نمایید، مطالعه مقالات وبلاگ دیجی صدا درباره یادگیری سازدهنی یا راهنمای خرید سازدهنی برای شما مفید خواهد بود.

انواع ساز دهنی

ساز دهنی ریشتر – سازدهنی بلوز (بلوز هارپ)

اطلاعات زیادی از آقای ریشتر در دست نیست – حتی نام کوچک وی – گرچه ظاهراً اهل جمهوری چک امروزی بوده است. به هر صورت، به خاطر ساخت یک مدل ساده اما بسیار انعطاف‌پذیر سازدهنی مدیون او هستیم. نت‌های دمشی در صفحه زبانه‌ی بالایی و نت‌های کششی (مکشی) در زبانه‌ی پایینی تنظیم شده‌اند. هر سوراخ یک نت دمشی و یک نت کششی دارد. رایج‌ترین دیاتونیک‌های ریشتر 10 سوراخ دارند. علی‌رغم محدودیت آن به 20 نت، نوازندگانی مثل هاروی لِوی راه‌هایی را برای خارج کردن 37 نت کامل از یک ساز دهنی ریشتر پیدا کرده‌اند. و نوازندگان مطرح بلوز، نت‌هایی پیدا کرده‌اند که هرگز در موسیقی غربی شنیده نشده بود، و پایه‌های موسیقی پاپ مدرن را با سازهایی بنا کردند که غالباً کمتر از 50 سنت قیمت داشتند.

به طور معمول این سازها بدنه‌هایی با دو ردیف سوراخ دارند، و هر سوراخ زبانه‌های دمشی و کششی دارد. این سازها در هر دانگ، تمام میزان‌های دیاتونیک را دارند. صدای مطبوعی تولید می‌کنند و نواختن آهنگ‌های ساده با آن‌ها آسان است –برای افراد مبتدی گزینه‌ی ایده‌آلی محسوب می‌شوند.

ساز دهنی ‌های کروماتیک

سازدهنی کروماتیک در اصل دو سازدهنی دیاتونیک است که روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. با این حال، سازدهنی پایینی نیم پرده بالاتر کوک می‌شود، و به شما اجازه می‌دهد کل میزان‌های کروماتیک را بدون نیاز به بندینگ نت‌ها بنوازید. در بیشتر کروماتیک‌ها، کانال پایین با یک اسلایدر سوار شده روی یک فنر مسدود می‌شود، و وقتی بخواهید نت‌های ساز دهنی با کوک بالاتر را بنوازید، اسلایدر را فشار می‌دهید.

سازدهنی‌های وینی

این نوع سازدهنی که به خاطر نام سازنده‌ی آن – Wilhelm Thie – سازدهنی Thie نیز نامیده می‌شود، از توالی نت‌های دیاتونیک به صورت معمول استفاده می‌کند، اما زبانه‌ها به شکل متفاوتی ساخته شده‌اند. هر دو زبانه‌ی بالایی و پایینی زبانه‌های دمشی و کششی دارند، که به وسیله‌ی یک جداکننده در بدنه از هم جدا شده‌اند. بنابراین هر سوراخ فقط یک نت تولید می‌کند – دمشی، یا کششی. بیشتر ساز دهنی‌های وینی نت‌های یکسانی در سوراخ‌های بالا و پایین دارند، بنابراین یک نت دوبل پرطنین و زنده خواهید داشت.

سازدهنی‌های ترمولو

سازدهنی‌ های ترمولو که غالباً از طرح‌های وینی استفاده می‌کنند، با تفاوت اندکی در کوک زبانه‌ی پایینی نسبت به بالایی یک پیچش ایجاد می‌کنند. این باعث ویبره‌ی آرام ساز دهنی می‌شود که موجب افزایش طنین صدا خواهد شد.

سازدهنی‌های اکتاو

در سازدهنی‌های اکتاو که نوعی از ترمولو هستند، زبانه‌ها با یک اکتاو اختلاف کوک شده‌اند، که باز هم منجر به افزایش طنین نت‌های ساز دهنی خواهد شد.

وندر و کروزوندر

در سازدهنی وندر، در واقع یک جفت ساز دهنی دارید که از پشت به هم متصل شده‌اند. به طور معمول، یک دو و سل، یک ر و یک لا، یا یک سی بمل با یک فا خواهید داشت. ایده این است که بتوانید سازدهنی را نوبتی عوض کنید تا نت‌هایی را که به طور معمول در دیاتونیک استاندارد نیست و فقط با یک کلید کوک می‌شوند، به دست آورید. سازدهنی‌های کروز وندر با اتصال چند سازدهنی به صورت ستاره‌ای (کروز [Kreuz] به معنای ستاره است) از این هم فراتر می‌روند. حاصل کار، یک ساز زمخت اما بسیار انعطاف‌پذیر است.

سازدهنی‌های Knittlinger

همانند سازدهنی وینی هستند. اما تفاوت اصلی Knittlinger  این است که نت‌های دمشی/کششی در هر سوراخ جدا نشده است. بنابراین سوراخ‌ها چهارگوش بوده و برای اینکه ملایم نواخته شود به تکنیک‌های ظریف‌تری نیاز دارد.

کوک‌های خاص

SBS – Steve Baker Special

استیو بیکر نوازنده‌ی قدیمی ساز دهنی، مشاور هوهنر است و نسخه‌ی توسعه‌یافته‌ی خود از مارین بند را با آن‌ها ساخت. سه سوراخ اضافی در اکتاو پایین آن وجود دارد – که طنین بیشتری ایجاد می‌کند – و یک سوراخ اضافی نیز در بالا قرار گرفته است. همچنین توجه داشته باشید که استیو بیکر کتاب مقدس نوازندگان ساز دهنی را با نام The Harp Handbook نوشته است. خواندن این کتاب برای علاقمندان سازدهنی واجب است.

کوک کانتری

نوعی از کوک ریشتر است که در آن، کشش روی سوراخ پنجم نیم پرده بالاتر می‌رود. این باعث می‌شود استفاده از ساز دهنی برای سبک‌های موسیقی مثل کانتری، فولک یا لاتین که درآن‌ها نت کوتاه چندان مناسب نیست، ساده‌تر شود.

کراس کروماتیک و اسلاید هارپ

ساز دهنی‌ های موسوم به کراس از پیکربندی ریشتر استفاده می‌کنند، یعنی نواختن واقعی کروماتیک – که همه‌ی نت‌ها بدون بندینگ قابل اجرا باشند – امکان‌پذیر نیست. آرایش اسلاید هارپ کمی متفاوت است؛ به جای باز و بسته شدن سوراخ‌های پایینی، اسلاید بخش‌های بالایی و پایینی هر سوراخ را باز و بسته می‌کند. این طراحی باعث آسان‌تر شدن بندینگ می‌شود.

مدل‌های ارکستر/گروهی

ساز دهنی‌ های بیس

این سازدهنی‌های قدرتمند صداهای بلند و باشکوهی تولید می‌کنند و یکی از پایه‌های ضروری گروه‌های ساز دهنی به حساب می‌آیند. طرح آن‌ها مثل کلیدهای پیانو است، میزان‌های عادی روی زبانه‌های پایینی و میزان‌های بمل و دیز روی زبانه‌ی بالا نواخته می‌شوند. این باعث آزاد ماندن برخی سوراخ‌های بالایی می‌شود – نت‌های بمل و دیز کمتر هستند – در نتیجه نت‌های اضافی فا و سی به آن اضافه شده‌اند.

سازدهنی‌های کورد

همانطور که از نام این سازها پیداست، برای این طراحی شده‌اند که آکوردها به راحتی نواخته شوند. آکوردهای ماژور، مینور، هفتم، افزوده یا کاسته شده را می‌توان با آن‌ها نواخت. سازهایی مثل Hohner Chord – که تقریباً دو فوت طول و 384 تن دارد و صدای زیادی ایجاد می‌کنند، به همین خاطر نواختن آنها مهارت (و نفس) قابل توجهی را می‌طلبد.

جهت مشاهده و بررسی مدل های گوناگون ساز دهنی در ابعاد و رنگ های متنوع از برندهای معتبر هوهنر، سوزوکی و سوان می توانید وارد بخش مربوطه در فروشگاه اینترنتی دیجی صدا شوید.

تفاوت سازدهنی کروماتیک و دیاتونیک در چیست؟

یکی از موضوعاتی که برای تازه واردان به دنیای سازدهنی ها ایجاد سوال می کند، تفاوت سازدهنی کروماتیک و دیاتونیک است. ممکن است شما نیز تا اینجا به درستی تفاوت ساز دهنی کروماتیک و دیاتونیک را تشخیص نداده باشید، در این قسمت به بررسی اختلاف و تفاوت این دو عنوان می پردازیم.

تفاوت سازدهنی کروماتیک و دیاتونیک از چند جنبه قابل بررسی است. نخست بحث ساختار آنهاست. این دو ساز ساختار مشابهی دارند و فرایند تولید صدا و نواختن آنها نیز بسیار نزدیک به هم است. با این حال تفاوت هایی در نحوه تولید صدا توسط آنها وجود دارد که باعث می شود جنس صدای خروجی شان یکسان نباشد.

مورد بعدی که مهمترین تفاوت ساز دهنی کروماتیک و دیاتونیک را شامل می شود، اختلاف نت هاست. با استفاده از ساز دیاتونیک می توان نت های مشخص و ثابتی را در گامی مشخص نواخت، اما بوسیله ساز کروماتیک امکان نواختن در گام های مختلف و تعداد نت بیشتر وجود دارد. علت این امر وجود تمام فواصل نیم پرده ای در ساز کروماتیک است، در نتیجه هم قابلیت اجرای نت های ساز دیاتونیک و هم نت های نیم پرده بالاتر وجود دارد. کلیدی که بر روی بدنه سازهای کروماتیک مشاهده می کنید نیز به همین دلیل تعبیه شده است، چرا که نوازنده با استفاده از آن نت های نیم پرده بالاتر را می نوازد.

خبر خوب آنکه تفاوت سازدهنی کروماتیک و دیاتونیک از نظر اجرا و نحوه نواختن خیلی زیاد نیست، بلکه بالعکس تا حدودی به هم شبیه هستند. تنها نحوه اجرای برخی تکنیک ها و نیز تولید افکت صدا در این دو نوع ساز متفاوت است.   

یکی دیگر از مواردی که به عنوان تفاوت ساز دهنی کروماتیک و دیاتونیک باید به آن اشاره کرد، سبک های نوازندگی آنهاست. ساز دهنی های دیاتونیک بیشتر در سبک های بلوز، کانتری و … استفاده می شوند، در حالی که سازدهنی های کروماتیک برای استفاده در سبک های کلاسیک، پاپ و … مناسب تر هستند.

برای مقایسه تفاوت های ظاهری و همچنین سایر ویژگی های انواع ساز دهنی کروماتیک و دیاتونیک، از بخش سازدهنی فروشگاه اینترنتی دیجی صدا بازدید نمایید.